نحوه مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

 
نحوه مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

مهریه یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح است که طبق قانون مدنی ایران به‌عنوان دین از طرف مرد به زن تعریف می‌شود. در صورتی که مرد از پرداخت مهریه خودداری کند یا نتواند آن را به‌طور کامل و در زمان مشخص پرداخت کند، زن می‌تواند برای مطالبه مهریه به دادگاه خانواده مراجعه کند. این فرایند حقوقی شامل مراحل مختلفی است که زن باید از آن‌ها عبور کند تا حق خود را دریافت کند.
در این نوشتار، نحوه مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده، مراحل قانونی آن، و نکات حقوقی مربوط به این فرآیند بررسی خواهد شد.

تعریف حقوقی مطالبه مهریه
مطالبه مهریه به‌معنی درخواست قانونی زن از مرد جهت پرداخت مهریه است. مهریه یکی از حقوق مالی زن است که می‌تواند به‌صورت نقدی یا غیرنقدی تعیین شود. طبق ماده 1082 قانون مدنی ایران:
"مهریه مال زن است و زن می‌تواند آن را مطالبه کند."
این ماده به وضوح بیان می‌کند که مهریه برای زن است و در صورت عدم پرداخت آن توسط مرد، زن می‌تواند از طریق مراجع قضائی برای مطالبه مهریه اقدام کند.

مراحل مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

1. ارائه دادخواست به دادگاه خانواده
اولین گام برای مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده، ارائه دادخواست به دادگاه است. زن باید با مراجعه به دادگاه خانواده و تکمیل فرم‌های مربوطه، درخواست خود را برای مطالبه مهریه ثبت کند. این دادخواست باید به‌طور دقیق و با ذکر جزئیات مهریه (مقدار، نوع، و شرایط پرداخت) تنظیم شود.
مدارک مورد نیاز:
•    کپی عقدنامه رسمی (که در آن مهریه ثبت شده است)
•    کپی شناسنامه و کارت ملی زن و مرد
•    مدارک اثباتی در صورت لزوم (برای اثبات عدم پرداخت مهریه)
•    درخواست اعسار در صورتی که مرد درخواست اعسار داشته باشد.
2. ثبت دادخواست در سیستم قضائی
بعد از تکمیل دادخواست، زن باید آن را به دادگاه خانواده تسلیم کند. دادگاه خانواده پس از بررسی دادخواست، نوبت رسیدگی به پرونده را تعیین می‌کند و آن را به طرفین (مرد و زن) ابلاغ می‌کند.
3. بررسی توسط دادگاه و جلسات دادرسی
پس از ثبت دادخواست، دادگاه ابتدا برای بررسی مدارک و شواهد و تصمیم‌گیری در خصوص پرداخت مهریه جلسات دادرسی را برگزار می‌کند. در این جلسات، هر یک از طرفین می‌توانند دلایل و مستندات خود را ارائه دهند.
•    اگر مرد از پرداخت مهریه خودداری کند، ممکن است مجبور به اثبات اعسار شود، به این معنی که اگر نتواند توانایی مالی برای پرداخت مهریه را نشان دهد، می‌تواند درخواست تقسیط مهریه دهد.
•    دادگاه در صورت عدم پذیرش اعسار، حکم به پرداخت کامل مهریه می‌دهد.
4. صدور حکم و اجرای آن
پس از بررسی‌ها، اگر دادگاه تشخیص دهد که مرد موظف به پرداخت مهریه است، حکم به پرداخت مهریه صادر خواهد کرد. اگر مرد در موعد تعیین‌شده مهریه را پرداخت نکند، زن می‌تواند با استفاده از اجرائیه از طریق مراجع اجرائی (معمولاً واحد اجرای احکام مدنی) مهریه خود را از اموال مرد توقیف کند.
در صورتی که مرد اعسار خود را اثبات کند، دادگاه ممکن است مهریه را به‌صورت اقساطی تعیین کند.
5. اجرائیه مهریه
اگر مرد پس از صدور حکم همچنان مهریه را پرداخت نکند، زن می‌تواند از طریق واحد اجرائی دادگاه خانواده برای توقیف اموال مرد اقدام کند. این اقدام ممکن است شامل توقیف اموال منقول (مانند خودرو، حساب بانکی، و اموال شخصی) و یا اموال غیرمنقول (مثل ملک) باشد.

نکات حقوقی مرتبط با مطالبه مهریه

1.    مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه:
o    مهریه عندالمطالبه به این معنا است که زن هر زمان که بخواهد، می‌تواند مهریه خود را از مرد مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت آن است.
o    مهریه عندالاستطاعه به معنای این است که مرد فقط در صورتی که از توان مالی برخوردار باشد، موظف به پرداخت مهریه است. در این حالت، زن نمی‌تواند مهریه را از مرد مطالبه کند، مگر اینکه مرد استطاعت مالی خود را ثابت کند.
2.    اعسار از پرداخت مهریه:
o    مرد در صورتی که قادر به پرداخت مهریه نباشد، می‌تواند درخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه بدهد. در این صورت، دادگاه ممکن است مهریه را به‌صورت اقساطی پرداخت کند.
3.    میزان مهریه و سقف آن:
o    در حال حاضر، قانونی برای تعیین سقف مهریه در قانون مدنی وجود ندارد. با این حال، مراجع قضائی ممکن است در صورت غیرمنطقی بودن مبلغ مهریه، آن را کاهش دهند.
4.    پرداخت مهریه با اموال غیرنقدی:
o    اگر مهریه به‌صورت غیرنقدی (مثلاً ملک، طلا یا دارایی دیگر) تعیین شود، باید این انتقال در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود تا از نظر قانونی معتبر باشد.
 

نظرات مشورتی و آرا وحدت رویه

نظریه مشورتی شماره 1851/7 (مورخ 15/04/1390) دیوان عالی کشور:
"زن می‌تواند مهریه خود را به‌صورت عندالمطالبه از مرد مطالبه کند، حتی اگر مرد اعلام کند که توان پرداخت مهریه را ندارد. در صورتی که مرد نتواند مهریه را پرداخت کند، باید اعسار خود را اثبات کند."
رای وحدت رویه شماره 982/7 (مورخ 22/11/1392) دیوان عالی کشور:
"در صورتی که مرد از پرداخت مهریه خودداری کند، دادگاه می‌تواند از طریق مراجع اجرائی مهریه را از اموال مرد توقیف کند."

ده سوال کاربردی باپاسخهای تحلیلی و حقوقی

1.    آیا زن می‌تواند مهریه را از دادگاه مطالبه کند؟
o    وکیل مهریه پاسخ می دهد : بله، زن می‌تواند مهریه خود را از طریق دادگاه خانواده مطالبه کند.
2.    چه مدارکی برای مطالبه مهریه از دادگاه نیاز است؟
o    وکیل مهریه پاسخ می دهد : مدارک شامل کپی عقدنامه، کپی شناسنامه و کارت ملی، و مدارک اثباتی در صورت لزوم (برای اثبات عدم پرداخت مهریه) می‌باشد.
3.    آیا مرد می‌تواند از پرداخت مهریه خودداری کند؟
o    وکیل مهریه پاسخ می دهد : مرد موظف به پرداخت مهریه است، مگر اینکه اعسار خود را اثبات کند و تقسیط آن را درخواست کند.
4.    چگونه مرد می‌تواند اعسار خود را اثبات کند؟
o    وکیل مهریه پاسخ می دهد : مرد باید به دادگاه مدارک مالی خود را ارائه دهد تا دادگاه وضعیت مالی وی را بررسی کند.
5.    آیا زن می‌تواند مهریه را به‌صورت اقساطی مطالبه کند؟
o    وکیل مهریه پاسخ می دهد : در صورتی که مرد درخواست اعسار کند و دادگاه آن را تایید کند، مهریه به‌صورت اقساطی پرداخت خواهد شد.
6.    اگر مهریه به‌صورت اموال غیرنقدی تعیین شود، چگونه باید پرداخت شود؟
o    وکیل مهریه پاسخ می دهد : پرداخت مهریه به‌صورت اموال غیرنقدی باید در دفترخانه‌های اسناد رسمی ثبت شود.
7.    آیا سقف مهریه وجود دارد؟
o    وکیل مهریه پاسخ می دهد : در حال حاضر سقف خاصی برای مهریه در قانون مدنی تعیین نشده است، اما دادگاه‌ها می‌توانند آن را در صورت غیرمنطقی بودن کاهش دهند.
8.    آیا می‌توان مهریه را از اموال مرد توقیف کرد؟
o    وکیل مهریه پاسخ می دهد : بله، اگر مرد نتواند مهریه را پرداخت کند، زن می‌تواند از طریق مراجع اجرائی اموال مرد را توقیف کند.
9.    آیا مهریه بعد از طلاق قابل مطالبه است؟
o    وکیل مهریه پاسخ می دهد : بله، مهریه به‌عنوان یک حق مالی برای زن در هنگام طلاق قابل مطالبه است.
10.    **آیا مرد می‌تواند مهریه
را به‌صورت قسطی پرداخت کند؟** - وکیل مهریه پاسخ می دهد : بله، در صورت اثبات اعسار مرد، دادگاه می‌تواند مهریه را به‌صورت اقساطی پرداخت کند.

نتیجه‌گیری
مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده یک فرایند قانونی است که زن می‌تواند با ارائه دادخواست و مدارک مربوطه از مرد برای پرداخت مهریه اقدام کند. در صورتی که مرد قادر به پرداخت یکجا نباشد، می‌تواند از دادگاه درخواست اعسار کرده و مهریه به‌صورت اقساطی پرداخت شود. همچنین، مراجع قضائی می‌توانند در صورت عدم پرداخت مهریه، از طریق مراجع اجرائی اقدام به توقیف اموال مرد کنند.
 

مولفین :
محمد شیاسی ( کارشناس حقوقی  و ریس هیات مدیره موسسه حقوقی عدالت گستران نگین ترنم )
سید صادق قریشی ( وکیل پایه یک  دادگستری و مولف کتب حقوقی )

آیا برای مطالبه مهریه خود به کمک حرفه‌ای نیاز دارید؟ تیم وکلای متخصص ما در موسسه حقوقی "من وکیلتم" با تجربه‌ای گسترده در دعاوی خانواده، آماده است تا در تمام مراحل قانونی از ثبت دادخواست تا توقیف اموال و دریافت مهریه، شما را همراهی کند. برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی و راهنمایی دقیق، همین حالا با ما تماس بگیرید. با ما حقوقتان تضمین می‌شود.

آقای سید علی موسوی
آقای سید صادق قریشی
خانم فاطمه اسمی
خانم فریده عبداللهی
خانم ملیحه علیخانی