مهریه در طلاق توافقی
مهریه یکی از مهم‌ترین موضوعات در عقد نکاح است که به‌عنوان پشتوانه مالی و حقوقی برای زوجه تعیین می‌شود. این حق قانونی نه‌تنها در فرهنگ و عرف جامعه اهمیت دارد، بلکه در نظام حقوقی ایران نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف مهریه، از تعریف تا تحلیل حقوقی آن می‌پردازیم.
مهریه: مالی که مرد به‌عنوان تعهد در زمان عقد نکاح به زن واگذار می‌کند.
مهریه عندالمطالبه: نوعی از مهریه که زن در هر زمان می‌تواند آن را مطالبه کند.
مهریه عندالاستطاعه: مهریه‌ای که پرداخت آن منوط به اثبات توانایی مالی مرد است.
اقساط مهریه: پرداخت تدریجی مهریه بر اساس حکم دادگاه.
بخشش مهریه: تصمیم زن به بخشش کلی یا جزئی مهریه، که باید با رضایت او انجام شود.
ضمانت اجرای مهریه: ابزارهای قانونی زن برای مطالبه مهریه مانند توقیف اموال.
مطالبه مهریه: روش‌های قانونی درخواست مهریه از سوی زوجه.
مهریه به‌عنوان یک دین مالی به زن تعلق می‌گیرد. پرداخت مهریه عندالمطالبه فوری بوده و در صورت عدم توانایی مالی مرد، اعسار به‌عنوان راه‌حل قانونی مطرح می‌شود. همچنین، دادگاه می‌تواند برای پرداخت تدریجی آن تصمیم‌گیری کند. در موارد خاص، مهریه غیرنقدی نیز نیازمند تعیین ارزش در زمان مطالبه است.
سؤال: آیا مرد می‌تواند از پرداخت مهریه فرار کند؟
پاسخ: خیر. مرد موظف به پرداخت مهریه است. اگر از پرداخت خودداری کند، زن می‌تواند درخواست توقیف اموال یا ممنوع‌الخروجی مرد را ارائه دهد. البته اگر مرد دادخواست اعسار دهد و عدم توانایی مالی خود را اثبات کند، دادگاه می‌تواند پرداخت مهریه را به‌صورت اقساط تعیین کند.
پرسش ۱:آیا زن می‌تواند مهریه خود را هر زمان که بخواهد مطالبه کند؟
وکیل مهریه پاسخ می دهد :
بله، در صورتی که مهریه عندالمطالبه باشد، زن می‌تواند در هر زمان از مرد درخواست پرداخت مهریه کند. مرد موظف است آن را بلافاصله پرداخت کند، مگر اینکه دادخواست اعسار بدهد و توانایی مالی خود را اثبات کند.
منبع:
ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی
ماده ۲ قانون اجرای محکومیت‌های مالی
پرسش ۲:اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، زن چگونه می‌تواند آن را مطالبه کند؟
وکیل مهریه پاسخ می دهد :
در این نوع مهریه، زن باید اثبات کند که مرد توانایی مالی پرداخت مهریه را دارد. این اثبات می‌تواند از طریق ارائه مدارکی مانند گردش حساب بانکی یا اسناد مالکیت انجام شود.
منبع:
ماده ۱۰ قانون مدنی
رویه قضایی دادگاه خانواده
پرسش ۳:چگونه مهریه به‌صورت اقساطی تعیین می‌شود؟
وکیل مهریه پاسخ می دهد :
اگر مرد توانایی پرداخت کامل مهریه را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار به دادگاه ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی مدارک مالی و درآمد مرد، مبلغ اقساط و زمان‌بندی پرداخت را تعیین می‌کند.
منبع:
ماده ۳ قانون اعسار
ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده
پرسش ۴:اگر زن مهریه خود را ببخشد، آیا می‌تواند دوباره آن را مطالبه کند؟
وکیل مهریه پاسخ می دهد :
خیر، اگر زن مهریه خود را به‌طور رسمی و با رضایت کامل ببخشد، نمی‌تواند دوباره آن را مطالبه کند. این بخشش باید در سند رسمی یا توافق‌نامه طلاق ثبت شود.
منبع:
ماده 806قانون مدنی (اسقاط حقوق)
پرسش ۵:آیا مهریه غیرنقدی (مانند زمین یا ملک) در زمان مطالبه به نرخ روز محاسبه می‌شود؟
وکیل مهریه پاسخ می دهد :
بله، ارزش مهریه غیرنقدی در زمان مطالبه باید به نرخ روز محاسبه شود. کارشناس رسمی دادگستری ارزش اموال غیرنقدی را تعیین می‌کند.
منبع: ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی
پرسش ۶:اگر مهریه شامل تعداد زیادی سکه باشد، آیا مرد می‌تواند درخواست کاهش مبلغ کند؟
وکیل مهریه پاسخ می دهد :
مرد نمی‌تواند مستقیماً درخواست کاهش مهریه کند. اما اگر توانایی پرداخت کامل مهریه را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار دهد تا مهریه به‌صورت اقساطی پرداخت شود.
منبع: ماده ۳ قانون اعسار
پرسش ۷:آیا زن می‌تواند برای دریافت مهریه درخواست توقیف اموال مرد را بدهد؟
وکیل مهریه پاسخ می دهد :
بله، زن می‌تواند با ارائه دادخواست به دادگاه، درخواست توقیف اموال مرد را برای تأمین مهریه بدهد. دادگاه می‌تواند اموال منقول و غیرمنقول مرد را توقیف کند.
منبع: ماده ۴ قانون اجرای محکومیت‌های مالی
پرسش ۸:آیا زن می‌تواند درخواست ممنوع‌الخروجی مرد برای دریافت مهریه بدهد؟
وکیل مهریه پاسخ می دهد :
بله، زن می‌تواند درخواست ممنوع‌الخروجی مرد را به دادگاه ارائه دهد. دادگاه در صورتی که احتمال خروج مرد از کشور و عدم پرداخت مهریه وجود داشته باشد، این درخواست را تأیید می‌کند.
منبع: ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
پرسش ۹:چگونه بخشش مهریه در توافق‌نامه طلاق باید ثبت شود؟
وکیل مهریه پاسخ می دهد :
بخشش مهریه باید به‌صورت صریح و شفاف در توافق‌نامه طلاق ذکر شود. مثال:
"خانم [نام زن] کلیه حقوق مالی خود شامل مهریه به مبلغ [تعداد/مبلغ] را با رضایت کامل به آقای [نام مرد] بخشید و از هرگونه ادعای آتی صرف‌نظر می‌کند."
منبع: ماده ۱۰ قانون مدنی
پرسش ۱۰:آیا زن می‌تواند بخشی از مهریه را ببخشد و بخشی را مطالبه کند؟
وکیل مهریه پاسخ می دهد :
بله، زن می‌تواند بخشی از مهریه را به‌صورت رسمی ببخشد و مابقی را مطالبه کند. این موضوع باید به‌وضوح در توافق‌نامه ذکر شود و توسط دادگاه تأیید شود.
منبع: ماده ۱۰ قانون مدنی
ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده
مولفین :
محمد شیاسی ( کارشناس حقوقی و ریس هیات مدیره موسسه حقوقی عدالت گستران نگین ترنم )
سید صادق قریشی ( وکیل پایه یک دادگستری و مولف کتب حقوقی )
برای دریافت مشاوره تخصصی در خصوص مهریه و حقوق خانواده، با تیم وکلای «من وکیلتم» تماس بگیرید. وکلای ما با سال‌ها تجربه در امور حقوقی، آماده ارائه خدمات حرفه‌ای به شما هستند.
خانم فاطمه اسمی
خانم فریده عبداللهی
خانم ملیحه علیخانی
طراحی و ساخت توسط :گروه مهر
کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به ساختنما می باشد.
