پولشویی و تأمین مالی تروریسم

 
پولشویی و تأمین مالی تروریسم: تهدیدهای امنیتی و اقتصادی

مقدمه
پولشویی و تأمین مالی تروریسم از جمله جرایم اقتصادی و امنیتی هستند که تهدیدی جدی برای ثبات اقتصادی و اجتماعی کشورها محسوب می‌شوند. این جرایم به‌طور مستقیم موجب تقویت شبکه‌های جنایی و تروریستی می‌شوند و از سوی دیگر، به تضعیف نظام مالی و ایجاد بی‌اعتمادی در بازارهای اقتصادی منجر می‌گردند. در این مقاله، مفهوم پولشویی و تأمین مالی تروریسم، قوانین مرتبط در ایران، و روش‌های مقابله با این جرایم بررسی می‌شود.

1. تعریف پولشویی و تأمین مالی تروریسم
1.1. پولشویی
پولشویی فرآیندی است که طی آن منابع مالی حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی (مانند قاچاق، فساد مالی، کلاهبرداری) به ظاهر مشروعیت پیدا می‌کنند. هدف اصلی پولشویی، پنهان کردن منبع واقعی پول و وارد کردن آن به چرخه اقتصادی قانونی است.
مراحل پولشویی:
1.    جای‌گذاری: ورود وجوه غیرقانونی به سیستم مالی.
2.    لایه‌گذاری: انجام تراکنش‌های پیچیده برای پنهان کردن منشأ پول.
3.    ادغام: استفاده از پول در فعالیت‌های قانونی برای مشروعیت‌بخشی.
1.2. تأمین مالی تروریسم
تأمین مالی تروریسم به هرگونه تأمین منابع مالی برای حمایت از اقدامات تروریستی یا گروه‌های تروریستی گفته می‌شود. این منابع ممکن است از فعالیت‌های قانونی یا غیرقانونی تأمین شوند و برای انجام عملیات تروریستی، آموزش نیروها، یا تهیه تجهیزات استفاده شوند.
ویژگی‌های تأمین مالی تروریسم:
•    ممکن است از وجوه کم‌حجم استفاده شود.
•    هدف اصلی، پنهان‌سازی مقصد نهایی پول است.

2. قانون مبارزه با پولشویی در ایران
2.1. قانون مبارزه با پولشویی
ایران در سال 1386 قانون مبارزه با پولشویی را تصویب کرد که هدف آن شناسایی و مقابله با تراکنش‌های مالی غیرقانونی و جلوگیری از سوءاستفاده از نظام مالی کشور بود.
نکات کلیدی قانون:
•    الزام مؤسسات مالی و بانک‌ها به شناسایی مشتریان و گزارش‌دهی تراکنش‌های مشکوک.
•    تشکیل "شورای عالی مبارزه با پولشویی" به‌عنوان نهاد نظارتی.
•    تعریف جرم پولشویی و تعیین مجازات‌های مرتبط.
2.2. قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم
این قانون در سال 1394 تصویب شد و هدف آن شناسایی و مسدودسازی منابع مالی مرتبط با اقدامات تروریستی است.
ویژگی‌های قانون:
•    الزام به شناسایی تراکنش‌های مرتبط با تروریسم.
•    پیش‌بینی مجازات‌های سنگین برای تأمین‌کنندگان مالی تروریسم.
•    همکاری با نهادهای بین‌المللی برای مبارزه با تأمین مالی تروریسم.

3. روش‌های تشخیص و مقابله با این جرایم
3.1. روش‌های تشخیص
1.    تحلیل تراکنش‌های مشکوک: شناسایی تراکنش‌هایی که از الگوهای معمول فاصله دارند.
2.    سامانه‌های گزارش‌دهی: استفاده از ابزارهایی مانند سامانه‌های شناسایی تراکنش‌های مشکوک (STR).
3.    بررسی هویت مشتری: الزام مؤسسات مالی به احراز هویت دقیق مشتریان و بررسی سوابق آن‌ها.
3.2. روش‌های مقابله
1.    تقویت قوانین و مقررات: اصلاح و به‌روزرسانی قوانین مرتبط برای مقابله بهتر با جرایم مالی.
2.    همکاری بین‌المللی: تبادل اطلاعات با نهادهای بین‌المللی مانند FATF برای شناسایی شبکه‌های پولشویی و تأمین مالی تروریسم.
3.    آموزش و آگاهی‌رسانی: ارتقای دانش مؤسسات مالی و عمومی درباره خطرات و پیامدهای این جرایم.
4.    مسدودسازی حساب‌های مشکوک: جلوگیری از دسترسی به منابع مالی غیرقانونی از طریق انسداد حساب‌های مشکوک.

4. تحلیل پرونده
در یکی از پرونده‌های مهم در ایران، شبکه‌ای از افراد و شرکت‌ها شناسایی شدند که با استفاده از حساب‌های اجاره‌ای، اقدام به پولشویی گسترده و انتقال منابع مالی به گروه‌های تروریستی در خارج از کشور کرده بودند. این شبکه از روش‌های پیچیده‌ای برای پنهان‌سازی منشأ پول استفاده می‌کرد.
نتایج پرونده:
•    مسدودسازی تمامی حساب‌های مرتبط.
•    دستگیری و محاکمه اعضای شبکه.
•    همکاری بین‌المللی برای شناسایی و توقیف منابع مالی در خارج از کشور.
رأی وحدت رویه مرتبط: بر اساس رأی وحدت رویه شماره 812 هیئت عمومی دیوان عالی کشور، هرگونه تسهیل یا مشارکت در انتقال منابع مالی مرتبط با تروریسم، حتی بدون اثبات مستقیم ارتباط با اقدامات تروریستی، مصداق تأمین مالی تروریسم بوده و مشمول مجازات‌های سنگین خواهد بود.
نظریه مشورتی مرتبط: بر اساس نظریه مشورتی شماره 7/1401/35 مورخ 1401/05/22، انجام تراکنش‌های مالی مشکوک از طریق حساب‌های شخصی یا تجاری، حتی در صورت عدم اثبات جرم اولیه، می‌تواند به عنوان پولشویی تلقی شود.

5. سوالات کاربردی و پاسخ ‌های تشریحی
1. پولشویی چیست و چگونه انجام می‌شود؟ وکیل متخصص اخلال در نظام ارزی پاسخ می دهد : پولشویی فرآیندی است که طی آن منابع مالی حاصل از جرایم غیرقانونی به ظاهر قانونی و مشروع می‌شوند. این فرآیند معمولاً در سه مرحله جای‌گذاری، لایه‌گذاری و ادغام انجام می‌شود.
2. تأمین مالی تروریسم چه تفاوتی با پولشویی دارد؟ وکیل متخصص اخلال در نظام ارزی پاسخ می دهد : در پولشویی هدف اصلی پنهان کردن منشأ غیرقانونی پول است، اما در تأمین مالی تروریسم، هدف تأمین منابع مالی برای اقدامات تروریستی است که ممکن است از منابع قانونی یا غیرقانونی حاصل شود.
3. آیا استفاده از حساب‌های اجاره‌ای جرم است؟ وکیل متخصص اخلال در نظام ارزی پاسخ می دهد : بله، استفاده از حساب‌های اجاره‌ای برای انجام تراکنش‌های مالی مشکوک جرم محسوب شده و می‌تواند مصداق پولشویی باشد.
4. چه مجازاتی برای پولشویی در نظر گرفته شده است؟ وکیل متخصص اخلال در نظام ارزی پاسخ می دهد : بر اساس قانون مبارزه با پولشویی، مجازات‌ها شامل ضبط اموال، جریمه نقدی، و در مواردی حبس است.
5. آیا همه تراکنش‌های بزرگ مشکوک هستند؟ وکیل متخصص اخلال در نظام ارزی پاسخ می دهد : خیر، اما تراکنش‌های بزرگ بدون توجیه قانونی یا اقتصادی می‌توانند مورد بررسی قرار گیرند.
6. چگونه می‌توان از وقوع پولشویی پیشگیری کرد؟ وکیل متخصص اخلال در نظام ارزی پاسخ می دهد : از طریق شناسایی دقیق مشتریان، نظارت بر تراکنش‌ها، و گزارش‌دهی تراکنش‌های مشکوک به نهادهای نظارتی.
7. آیا ارسال پول به خارج از کشور همیشه غیرقانونی است؟

مولفین :
محمد شیاسی ( کارشناس حقوقی  و ریس هیات مدیره موسسه حقوقی عدالت گستران نگین ترنم )
سید صادق قریشی ( وکیل پایه یک  دادگستری و مولف کتب حقوقی )
در صورت نیاز به مشاوره می توانید با وکلا و مشاورین موسسه حقوقی عدالت گستران نگین ترنم تماس بگیرید
آقای سید علی موسوی
آقای سید صادق قریشی
خانم فاطمه اسمی
خانم فریده عبداللهی
خانم ملیحه علیخانی