صلاحیت‌های دادگاه صلح

صلاحیت‌های دادگاه صلح

دادگاه صلح، نهادی قضایی است که با تصویب قانون جدید شورای حل اختلاف، به‌منظور تسهیل در حل‌وفصل دعاوی و کاهش بار پرونده‌ها در محاکم عمومی ایجاد شده است. این دادگاه با صلاحیت‌های مشخص در رسیدگی به دعاوی مالی، حقوقی، خانوادگی و جرائم خفیف، بستر مناسبی برای اجرای عدالت سریع و کارآمد فراهم می‌کند. در این مقاله، صلاحیت‌های دادگاه صلح و جزئیات قانونی مرتبط با آن بررسی می‌شود.

تعاریف حقوقی

صلاحیت قضایی دادگاه صلح:
توانایی قانونی این دادگاه در رسیدگی به دعاوی مالی، حقوقی، خانوادگی، و جرائم تعزیری درجه هفت و هشت. این صلاحیت به مواردی با سقف مالی مشخص و جرائم خفیف محدود می‌شود.

منبع قانونی: ماده ۳ قانون شورای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲.
دعاوی مالی:
مواردی که ارزش مالی آن‌ها تا سقف یک میلیارد ریال است، مانند اختلافات در معاملات و اجاره.

منبع قانونی: ماده ۱۰ قانون شورای حل اختلاف.
دعاوی حقوقی:
موضوعاتی مانند تصرف عدوانی، مزاحمت، ممانعت از حق، و الزام به تنظیم سند رسمی که در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارند.

منبع قانونی: ماده ۱۱ قانون شورای حل اختلاف.
دعاوی خانوادگی:
پرونده‌هایی از قبیل مهریه، نفقه، جهیزیه، و حصر ورثه که با رعایت سقف مالی تعیین‌شده بررسی می‌شوند.

منبع قانونی: ماده ۴ قانون حمایت خانواده.
جرائم تعزیری:
رسیدگی به جرائم خفیف درجه هفت و هشت مانند تخلفات رانندگی، جرایم غیرعمدی ناشی از کار و تصادفات در این دادگاه انجام می‌شود.

منبع قانونی: ماده ۵۴ قانون مجازات اسلامی.

تحلیل حقوقی

دادگاه صلح به‌عنوان یک مرجع تخصصی در رسیدگی به دعاوی جزئی و جرائم خفیف، نقشی کلیدی در بهینه‌سازی نظام قضایی ایفا می‌کند. بر اساس قانون شورای حل اختلاف، این دادگاه به دعاوی مالی با سقف مشخص و پرونده‌های حقوقی ساده رسیدگی می‌کند.

همچنین، دعاوی خانوادگی نظیر مهریه و نفقه که در محدوده مالی خاصی قرار دارند، در این دادگاه بررسی می‌شوند. جرائم تعزیری خفیف نیز که نیازمند رسیدگی فوری و کم‌هزینه هستند، در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارند. این ساختار باعث کاهش زمان دادرسی و بهبود کارایی نظام قضایی می‌شود.

مثال حقوقی با پاسخ تحلیلی

سؤال: آیا دادگاه صلح می‌تواند در مورد الزام به تنظیم سند رسمی رأی صادر کند؟
پاسخ: بله. طبق ماده ۱۱ قانون شورای حل اختلاف، دعاوی حقوقی مرتبط با الزام به تنظیم سند رسمی در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارد، مشروط بر اینکه ارزش مالی پرونده از سقف تعیین‌شده تجاوز نکند.

سوالات و پاسخ‌ها

1. صلاحیت‌های دادگاه صلح شامل چه نوع دعاوی می‌شود؟
   - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : صلاحیت دادگاه صلح شامل دعاوی مالی، حقوقی و برخی دعاوی کیفری جزئی است.
   - منبع قانونی: ماده ۳ قانون شورای حل اختلاف.

2. آیا دادگاه صلح به دعاوی مالی رسیدگی می‌کند؟
   - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح به دعاوی مالی تا سقف یک میلیارد ریال رسیدگی می‌کند.
   - منبع قانونی: ماده ۱۰ قانون شورای حل اختلاف.

3. آیا دعاوی حقوقی مربوط به تصرف عدوانی در صلاحیت دادگاه صلح است؟
   - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی مربوط به تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق در صلاحیت دادگاه صلح هستند.
   - منبع قانونی: ماده ۱۱ قانون شورای حل اختلاف.

4. آیا دادگاه صلح صلاحیت رسیدگی به دعاوی مربوط به مهریه را دارد؟
   - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی مرتبط با مهریه تا سقف یک میلیارد ریال در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارد.
   - منبع قانونی: ماده ۴ قانون حمایت خانواده.

5. آیا دعاوی تخلیه و تعدیل اجاره‌بها در صلاحیت دادگاه صلح است؟
   - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح می‌تواند به دعاوی تخلیه عین مستأجره و تعدیل اجاره‌بها رسیدگی کند.
   - منبع قانونی: ماده ۱۲ قانون شورای حل اختلاف.

6. آیا دادگاه صلح می‌تواند به دعاوی مرتبط با حصر ورثه رسیدگی کند؟
وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی حصر ورثه و مسائل مرتبط مانند مهر و موم و رفع آن در صلاحیت این دادگاه هستند.
   - منبع قانونی: ماده ۲۰۰ قانون امور حسبی.

7. آیا دعاوی مالی بیش از یک میلیارد ریال در صلاحیت دادگاه صلح است؟
   - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : خیر، دعاوی مالی بیش از یک میلیارد ریال خارج از صلاحیت دادگاه صلح هستند و به دادگاه عمومی ارجاع می‌شوند.
   - منبع قانونی: ماده ۱۰ قانون شورای حل اختلاف.

8. آیا دادگاه صلح به دعاوی نفقه رسیدگی می‌کند؟
   - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح به دعاوی نفقه در حدود صلاحیت مالی خود رسیدگی می‌کند.
   - منبع قانونی: ماده ۴ قانون حمایت خانواده.

9. آیا دعاوی مرتبط با تصحیح و تغییر نام در صلاحیت دادگاه صلح است؟
   - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی مرتبط با تصحیح و تغییر نام و همچنین تغییر مشخصات شناسنامه در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارد.
   - منبع قانونی: ماده ۱۱ قانون شورای حل اختلاف.

10. آیا دعاوی مرتبط با الزام به اخذ پایان کار در دادگاه صلح قابل رسیدگی است؟
    - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی مربوط به الزام به اخذ پایان کار در صلاحیت دادگاه صلح است.
    - منبع قانونی: ماده ۸ قانون شورای حل اختلاف.

11. آیا دعاوی جرایم ناشی از کار در دادگاه صلح رسیدگی می‌شود؟
    -  وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، جرایم غیرعمدی ناشی از کار مانند حوادث کاری در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارند.
    - منبع قانونی: ماده ۵۴ قانون مجازات اسلامی.

12. آیا دعاوی مرتبط با تصادفات رانندگی در دادگاه صلح قابل رسیدگی هستند؟
    - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، جرایم غیرعمدی ناشی از تصادفات رانندگی در دادگاه صلح رسیدگی می‌شود.
    - منبع قانونی: ماده ۵۴ قانون مجازات اسلامی.

13. آیا دادگاه صلح به دعاوی مرتبط با سرقفلی و حق کسب و پیشه رسیدگی می‌کند؟
    - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : خیر، دعاوی مرتبط با سرقفلی و حق کسب و پیشه خارج از صلاحیت دادگاه صلح هستند.
    - منبع قانونی: ماده ۱۲ قانون شورای حل اختلاف.

14. آیا دعاوی مربوط به اعسار از پرداخت محکوم‌به در صلاحیت دادگاه صلح است؟
    - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، در صورتی که دادگاه صلح به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد، می‌تواند به اعسار از پرداخت محکوم‌به نیز رسیدگی کند.
    - منبع قانونی: ماده ۲۱ قانون شورای حل اختلاف.

15. آیا دعاوی مربوط به استرداد شناسنامه و اصلاح مشخصات تحصیلی در صلاحیت دادگاه صلح است؟
    - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح می‌تواند به دعاوی مرتبط با استرداد شناسنامه و اصلاح مشخصات تحصیلی رسیدگی کند.
    - منبع قانونی: ماده ۱۱ قانون شورای حل اختلاف.

16. آیا دادگاه صلح می‌تواند به دعاوی الزام به تنظیم سند رسمی رسیدگی کند؟
    - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح صلاحیت رسیدگی به دعاوی الزام به تنظیم سند رسمی را دارد.
    - منبع قانونی: ماده ۲۲۰ قانون مدنی.

17. آیا دعاوی مرتبط با الزام به صدور پایان کار در صلاحیت دادگاه صلح است؟
    - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح می‌تواند به دعاوی مرتبط با الزام به صدور پایان کار رسیدگی کند.
    - منبع قانونی: ماده ۸ قانون شورای حل اختلاف.

18. آیا دعاوی مرتبط با تأمین دلیل در صلاحیت دادگاه صلح است؟
    - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح می‌تواند به دعاوی تأمین دلیل رسیدگی کند.
    - منبع قانونی: ماده ۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی.

19. آیا دعاوی مرتبط با الزام به صدور شناسنامه المثنی در صلاحیت دادگاه صلح است؟
    - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح می‌تواند به دعاوی الزام به صدور شناسنامه المثنی رسیدگی کند.
    - منبع قانونی: ماده ۱۱ قانون شورای حل اختلاف.

20. آیا دعاوی تخلیه ملک به دلیل پایان مدت اجاره در صلاحیت دادگاه صلح است؟
    - وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی تخلیه ملک به دلیل پایان مدت اجاره در صلاحیت دادگاه صلح است.
    - منبع قانونی: ماده ۴ قانون روابط موجر و مستأجر.

21.    آیا دادگاه صلح به دعاوی مرتبط با اعسار و تقسیط بدهی رسیدگی می‌کند؟
پا وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد :  بله، در صورتی که اصل دعوی در صلاحیت دادگاه صلح باشد، این دادگاه صلاحیت رسیدگی به درخواست اعسار و تقسیط بدهی را نیز دارد.
•    منبع قانونی: ماده ۲۱ قانون شورای حل اختلاف.
22.    آیا دعاوی مرتبط با الزام به پرداخت دیه در صلاحیت دادگاه صلح است؟
•    وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی مربوط به دیه در موارد جرایم غیرعمدی و با سقف مشخص مالی در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارد.
•    منبع قانونی: ماده ۵۴ قانون مجازات اسلامی.
23.    آیا دعاوی تعدیل اجاره‌بها در صلاحیت دادگاه صلح است؟
•    وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح صلاحیت رسیدگی به دعاوی تعدیل اجاره‌بها را دارد.
•    منبع قانونی: ماده ۱۲ قانون شورای حل اختلاف.
24.    آیا دعاوی مرتبط با الزام به صدور گواهی عدم سوءپیشینه در صلاحیت دادگاه صلح است؟
•    وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح می‌تواند به دعاوی مرتبط با الزام به صدور گواهی عدم سوءپیشینه رسیدگی کند.
•    منبع قانونی: ماده ۱۱ قانون شورای حل اختلاف.
25.    آیا دعاوی مرتبط با اثبات رشد در صلاحیت دادگاه صلح است؟
•    وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی اثبات رشد نیز در صلاحیت این دادگاه قرار دارد.
•    منبع قانونی: ماده ۱۲ قانون شورای حل اختلاف.
26.    آیا دعاوی الزام به تنظیم قرارداد اجاره در صلاحیت دادگاه صلح است؟
•    وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی مرتبط با الزام به تنظیم قرارداد اجاره در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارد.
•    منبع قانونی: ماده ۱۰ قانون شورای حل اختلاف.
27.    آیا دعاوی مربوط به الزام به صدور جواز کسب در صلاحیت دادگاه صلح است؟
•    وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی الزام به صدور جواز کسب در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارد.
•    منبع قانونی: ماده ۱۱ قانون شورای حل اختلاف.
28.    آیا دعاوی مرتبط با الزام به صدور پروانه ساختمان در صلاحیت دادگاه صلح است؟
•    وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : پاسخ: بله، دادگاه صلح می‌تواند به دعاوی مرتبط با الزام به صدور پروانه ساختمان رسیدگی کند.
•    منبع قانونی: ماده ۸ قانون شورای حل اختلاف.
29.    آیا دعاوی الزام به تخلیه ملک تجاری در صلاحیت دادگاه صلح است؟
•    وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دعاوی تخلیه ملک تجاری به دلیل پایان مدت اجاره در صلاحیت دادگاه صلح قرار دارد.
•    منبع قانونی: ماده ۴ قانون روابط موجر و مستأجر.
30.    آیا دعاوی تقاضای سازش در صلاحیت دادگاه صلح است؟
•    وکیل دادگاه صلح پاسخ می دهد : بله، دادگاه صلح می‌تواند به دعاوی تقاضای سازش نیز رسیدگی کند و در صورت امکان، بین طرفین توافق ایجاد نماید.
•    منبع قانونی: ماده ۷ قانون شورای حل اختلاف.

مولفین :
محمد شیاسی ( کارشناس حقوقی  و ریس هیات مدیره موسسه حقوقی عدالت گستران نگین ترنم )
سید صادق قریشی ( وکیل پایه یک  دادگستری و مولف کتب حقوقی )

اگر نیاز به مشاوره حقوقی در زمینه دعاوی مربوط به دادگاه صلح دارید، تیم حقوقی "من وکیلتم" آماده ارائه خدمات تخصصی به شما است. با ما تماس بگیرید تا در مسیر حقوقی خود بهترین راهکارها را دریافت کنید.

آقای سید علی موسوی
خانم فاطمه اسمی
خانم ملیحه علیخانی