رمز ارزها، که اغلب به‌عنوان ارزهای دیجیتال شناخته می‌شوند، به نوعی دارایی دیجیتال گفته می‌شود که برای انجام تراکنش‌های مالی از فناوری رمزنگاری و سیستم‌های غیرمتمرکز استفاده می‌کنند. اولین رمز ارز، بیت‌کوین، در سال 2009 معرفی شد و راهی جدید برای انجام تراکنش‌های مالی به وجود آورد که نیاز به واسطه‌های سنتی مانند بانک‌ها را کاهش داد.
امروزه رمز ارزها نقشی حیاتی در اقتصاد دیجیتال دارند، اما به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و جهانی بودنشان، باعث بروز مسائل حقوقی، مالیاتی و نظارتی شده‌اند. این مسائل در بسیاری از کشورها موجب ایجاد چارچوب‌های قانونی و مقرراتی برای مدیریت این فناوری نوین شده است.
۱. قوانین موجود در ایران
در ایران، چارچوب قانونی مشخصی برای رمز ارزها وجود ندارد، اما برخی قوانین عمومی بر فعالیت‌های مرتبط با آن‌ها اعمال می‌شود. از جمله:
• قانون مبارزه با پولشویی: این قانون هرگونه نقل‌وانتقال پول غیرقانونی را جرم‌انگاری می‌کند. استفاده از رمز ارزها برای پنهان‌سازی منبع وجوه یا تأمین مالی غیرقانونی نیز تحت این قانون جرم است.
• قانون مبارزه با قاچاق ارز و کالا: استفاده از رمز ارزها در تبادل‌های بین‌المللی بدون مجوز بانک مرکزی ممکن است به‌عنوان قاچاق ارز تلقی شود.
• قوانین مربوط به استخراج رمز ارزها: دولت ایران استخراج رمز ارزها را به‌عنوان یک فعالیت صنعتی به رسمیت شناخته است. مزارع استخراج باید از سازمان‌های مرتبط مانند وزارت صمت و وزارت نیرو مجوز دریافت کنند.
۲. بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌های بانک مرکزی ایران
بانک مرکزی ایران در سال‌های اخیر، مواضع خود را در قبال رمز ارزها شفاف کرده است:
• استفاده از رمز ارزها در تراکنش‌های مالی داخلی ممنوع است.
• استفاده از رمز ارزهای استخراج‌شده قانونی در تجارت خارجی مجاز است.
۳. سازمان امور مالیاتی ایران
هرچند قوانین مالیاتی خاصی برای رمز ارزها تدوین نشده است، اما سود حاصل از معاملات رمز ارزها می‌تواند مشمول مالیات بر درآمد شود. شفاف‌سازی در این زمینه از ضروریات قانونی است.
۱. مقررات گروه ویژه اقدام مالی (FATF)
گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در سال‌های اخیر دستورالعمل‌هایی برای جلوگیری از استفاده از رمز ارزها در پولشویی و تأمین مالی تروریسم ارائه داده است. این مقررات از کشورها می‌خواهد که:
• تراکنش‌های رمز ارزی را به دقت نظارت کنند.
• تبادل‌گران و صرافی‌های رمز ارز را ملزم به ثبت‌نام و گزارش‌دهی کنند.
۲. قانون بازارهای دارایی‌های کریپتو (MiCA)
اتحادیه اروپا با تصویب قانون MiCA، چارچوب جامعی برای نظارت بر فعالیت‌های رمز ارزی تدوین کرده است. این قانون شامل موارد زیر است:
• شفافیت در عرضه‌های اولیه سکه (ICO).
• ثبت و نظارت بر فعالیت شرکت‌های رمز ارزی.
ا الزام شرکت‌ها به رعایت قوانین حفاظت از سرمایه‌گذاران.
۳. قوانین مالیاتی ایالات متحده
سازمان خدمات درآمد داخلی (IRS) ایالات متحده تمامی تراکنش‌های رمز ارزی را مشمول قوانین مالیاتی می‌داند. برخی از موارد مهم شامل:
• پرداخت مالیات بر سود حاصل از معاملات رمز ارزی.
• گزارش تمامی تراکنش‌های رمز ارزی با ارزش بیش از 10,000 دلار.
۴. کنوانسیون پالرمو
این کنوانسیون بین‌المللی به مقابله با جرایم سازمان‌یافته اختصاص دارد. استفاده از رمز ارزها برای تأمین مالی تروریسم یا قاچاق مواد مخدر تحت این کنوانسیون جرم‌انگاری شده است.
مراجع در ایران
1. بانک مرکزی ایران: مسئول تنظیم مقررات و نظارت بر فعالیت‌های مرتبط با رمز ارزها.
2. شورای عالی فضای مجازی: تعیین سیاست‌های کلان در حوزه فناوری‌های دیجیتال، از جمله رمز ارزها.
3. سازمان امور مالیاتی ایران: بررسی نحوه اعمال مالیات بر تراکنش‌های رمز ارزی.
4. دادگاه‌های عمومی و کیفری: رسیدگی به دعاوی حقوقی و کیفری مرتبط با رمز ارزها.
مراجع بین‌المللی
1. سازمان FATF: تدوین استانداردهای نظارتی برای مبارزه با پولشویی.
2. کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC): نظارت بر عرضه‌های اولیه سکه (ICO) و سایر فعالیت‌های مرتبط با رمز ارزها.
مل مرکز بین‌المللی داوری اقتصادی: حل اختلافات مرتبط با رمز ارزها در سطح بین‌المللی.
در سطح بین‌المللی، کشورهای مختلف رویکردهای متفاوتی نسبت به رمز ارزها اتخاذ کرده‌اند. برخی از این کشورها، قوانین صریح و پیشرفته‌ای دارند:
ایالات متحده:
در ایالات متحده، رمز ارزها به‌عنوان "دارایی" تلقی شده و تحت نظارت کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) و کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) قرار دارند. این کشور تأکید ویژه‌ای بر مبارزه با پولشویی و رعایت قوانین مالیاتی در حوزه رمز ارزها دارد.
قانون "Bank Secrecy Act" رمز ارزها را مشمول گزارش‌دهی تراکنش‌های مالی می‌داند.
اتحادیه اروپا:
در چارچوب "پنجمین دستورالعمل مبارزه با پولشویی" (5AMLD)، کشورهای عضو اتحادیه اروپا موظف به نظارت بر فعالیت صرافی‌ها و کیف‌پول‌های رمز ارزی هستند. این دستورالعمل تأکید ویژه‌ای بر شفافیت تراکنش‌های مالی دارد.
ژاپن:
ژاپن یکی از کشورهای پیشرو در پذیرش رمز ارزها است. قانون "خدمات پرداخت" رمز ارزها را به‌عنوان یک ابزار مالی به رسمیت می‌شناسد و نظارت دقیقی بر صرافی‌ها اعمال می‌کند.
چین:
چین رویکرد سختگیرانه‌ای دارد و استفاده از رمز ارزها برای پرداخت یا تجارت را ممنوع کرده است. با این حال، این کشور بر توسعه ارز دیجیتال ملی (یوان دیجیتال) تمرکز دارد.
1. پروتکل بیت‌کوین (Bitcoin Protocol): پروتکلی که تمامی تراکنش‌های بیت‌کوین را ثبت و تأیید می‌کند.
2. پروتکل اتریوم (Ethereum Protocol): بستری برای اجرای قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز.
3. استاندارد ERC-20: پروتکلی که برای ایجاد توکن‌ها بر بستر اتریوم استفاده می‌شود.
4. مکانیزم‌های اجماع (PoW و PoS): تضمین امنیت و صحت بلاک‌چین‌ها از طریق روش‌های اثبات کار و اثبات سهام.
1. پولشویی: استفاده از رمز ارزها برای پنهان‌سازی منبع وجوه غیرقانونی.
2. کلاهبرداری و هک: سرقت اطلاعات کاربران از صرافی‌های رمز ارزی.
3. قاچاق ارز: استفاده از رمز ارزها برای انتقال غیرقانونی وجوه به خارج از کشور.
1. در ایران: سود حاصل از معاملات رمز ارزی ممکن است مشمول مالیات بر درآمد باشد.
ش در آمریکا: تمامی تراکنش‌های رمز ارزی باید به IRS گزارش شود و مالیات بر سود اعمال می‌شود.
3. در اتحادیه اروپا: سود حاصل از معاملات رمز ارزی به‌عنوان درآمد سرمایه‌گذاری مشمول مالیات است.
1. چین: استخراج و تجارت رمز ارزها را ممنوع کرده و استفاده از فناوری بلاک‌چین را برای پروژه‌های دولتی توسعه داده است.
2. ایالات متحده: چارچوب‌های مالیاتی و نظارتی سختگیرانه‌ای برای رمز ارزها ایجاد کرده است.
3. ژاپن: رمز ارزها را به‌عنوان یک ابزار پرداخت قانونی به رسمیت شناخته است.
4. اتحادیه اروپا: با قانون MiCA نظارت جامعی بر فعالیت‌های رمز ارزی اعمال می‌کند.
نتیجه‌گیری
رمز ارزها به‌عنوان یکی از تحولات بزرگ اقتصادی و فناوری در عصر حاضر، چالش‌ها و فرصت‌های بسیاری را به همراه داشته‌اند. ایجاد چارچوب‌های قانونی منسجم، نظارت دقیق، و آموزش عمومی می‌تواند به مدیریت بهتر این فناوری کمک کند.
مولفین :
محمد شیاسی ( کارشناس حقوقی و ریس هیات مدیره موسسه حقوقی عدالت گستران نگین ترنم )
سید صادق قریشی ( وکیل پایه یک دادگستری و مولف کتب حقوقی )
آیا درگیر مسائل حقوقی و پیچیدگی‌های مرتبط با رمز ارزها هستید؟ تیم متخصص وکلای من وکیلتم آماده است تا با ارائه راهکارهای حرفه‌ای و تخصصی، شما را در مدیریت چالش‌های حقوقی و مالی در حوزه رمز ارزها یاری دهد. برای بهره‌مندی از مشاوره حقوقی حرفه‌ای و دسترسی به بهترین خدمات، همین حالا با ما تماس بگیرید.
آقای سید علی موسوی
آقای سید صادق قریشی
خانم فاطمه اسمی
خانم ملیحه علیخانی
طراحی و ساخت توسط :گروه مهر
کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به ساختنما می باشد.
