ورشکستگی تاجر

تحقق ورشکستگی

شرط اول: تاجر بودن

طبق ماده ۴۱۲ قانون تجارت، ورشکستگی تنها برای تجار صدق می‌کند. این بدین معناست که تنها اشخاص حقیقی و حقوقی که تاجر شناخته می‌شوند، می‌توانند در معرض ورشکستگی قرار گیرند.
برای اینکه یک فرد تاجر محسوب شود، باید فعالیت‌های او مطابق با ماده ۲ قانون تجارت باشد. این ماده به طور خاص به افرادی اشاره دارد که فعالیت‌های تجاری مشخصی دارند.
اشخاص حقوقی که خود شرکت‌های تجاری هستند (نه لزوماً کسانی که عملیات تجاری ذاتی دارند)، نیز مشمول مقررات ورشکستگی قرار دارند.

۲. توقف از تادیه دیون

شرط دوم: توقف از تادیه دیون

توقف از تادیه دیون یکی از شرایط اصلی برای اعلام ورشکستگی است. این یعنی تاجر یا شرکت تجاری قادر به پرداخت بدهی‌های خود نیستند. در صورتی که این توقف از تادیه دیون احراز شود، ورشکستگی ممکن است اعلام شود.
توقف از پرداخت باید از سوی دادگاه بررسی شود و با توجه به شرایط تاجر، ممکن است ورشکستگی اعلام گردد.

۳. تاجر حقیقی در قید حیات

شخصی که تاجر شناخته می‌شود، باید از آن دسته افرادی باشد که فعالیت‌های تجاری مطابق ماده ۲ قانون تجارت انجام می‌دهند.
تاجر حقیقی کسی است که شغل اصلی او شامل فعالیت‌های تجاری تعریف‌شده است.
تاجر بودن صرفاً به ثبت در دفتر تجاری نیاز ندارد. در واقع، دادگاه بر اساس شواهد و امارات مختلف تصمیم می‌گیرد که آیا فرد تاجر است یا خیر. به عبارت دیگر، حتی اگر تاجر نام خود را در دفتر تجارتی ثبت نکرده باشد، دادگاه می‌تواند او را تاجر تلقی کند و حکم ورشکستگی را صادر نماید.

شرکای جزء:

اگر فرد کاسب جزء باشد، نمی‌تواند تحت عنوان ورشکستگی قرار گیرد. طبق ماده ۳۲ قانون اعسار و ماده ۵۱۲ آیین دادرسی مدنی، چنین افرادی از مقررات ورشکستگی معاف هستند.

تعریف تاجر از نظر دادگاه:

برای دادگاه کافی است که فرد فعالیت تجاری خود را به طور معمول انجام دهد تا وی را به عنوان تاجر بشناسد. بنابراین حتی اگر فرد نام خود را در دفتر تجاری ثبت نکرده باشد، دادگاه می‌تواند حکم ورشکستگی او را صادر کند.

ممنوعیت تجارت برای برخی افراد:

برخی افراد مانند محجورین (افرادی که از نظر قانونی قادر به انجام فعالیت‌های تجاری نیستند)، نمی‌توانند حکم ورشکستگی دریافت کنند. دلیل این امر این است که قانون‌گذار از آنان حمایت می‌کند و مانع از آن است که دیگران از آن‌ها درخواست ورشکستگی کنند.

تاجر و وکالت:

افرادی که به وکالت یا به نام دیگران تجارت می‌کنند، تاجر محسوب نمی‌شوند. بنابراین نمی‌توان حکم ورشکستگی برای آن‌ها صادر کرد.

۴. تاجر متوفی

طبق ماده ۴۱۲ ق.ت، اگر تاجر در حین فوت خود توقف از پرداخت دیون داشته باشد، حکم ورشکستگی می‌تواند تا یک سال بعد از مرگ او صادر شود.

توقف قبل از فوت:

البته لازم نیست که توقف دقیقاً هنگام فوت تاجر باشد. آن‌چه که مهم است، توقف از پرداخت دیون در زمان حیات است.

هدف از تقاضای ورشکستگی تاجر متوفی:

برخی از طلبکاران به دنبال صدور حکم ورشکستگی برای تاجر متوفی هستند تا بتوانند برخی معاملات وی را باطل کنند، به ویژه معاملات دوران مشکوک.
دوران مشکوک به فاصله زمانی بین توقف تاجر و صدور حکم ورشکستگی اطلاق می‌شود.

تصفیه امور تاجر متوفی:

اگر تاجر فوت کرده باشد، تصفیه ترکه طبق مقررات ورشکستگی انجام می‌شود. این تصفیه شامل امور بازرگانی متوقف نیز می‌باشد.

نکته مهم برای وراث و طلبکاران:

وراث یا طلبکاران می‌توانند حکم ورشکستگی را برای تاجر متوفی درخواست کنند و از این طریق برخی از معاملات دوران مشکوک را باطل کنند.

تعریف دوران مشکوک:

دوران مشکوک به فاصله زمانی میان توقف تاجر و صدور حکم ورشکستگی گفته می‌شود. در این مدت، طلبکاران می‌توانند برخی از معاملات مشکوک را مورد بررسی قرار دهند.